De mantelzorg

Er kan een fase in het leven komen dat de rol in de relatie met ouders omdraait. Zij waren het die hun kinderen liefdevol en zorgzaam op weg hielpen in het leven. Later is het de beurt aan de kinderen om de regie van de zorg op zich te nemen. Een proces dat vele jaren kan duren. Het begint veelal simpel met wat hulp bij de boodschappen, een dagje ergens naar toe. Echter naar mate de jaren vorderen wordt de begeleiding intenser en complexer. Er is geen opleiding voor het opvoeden van kinderen. Er is ook geen opleiding voor mantelzorgers. Het streven om ouderen zo lang mogelijk in hun thuissituatie te houden past geheel in deze tijd. Het legt echter wel een grote verantwoordelijkheid bij de mantelzorger, niet alleen in tijd maar ook in de complexiteit van de zorg.

Mantelzorgen

Ik wil mijzelf geen ervaringsdeskundige noemen maar ik heb het zorgtraject vele jaren zelf ervaren. De zorg voor mijn moeder die nog zelfstandig thuis woonde. Het begon, zoals eerder benoemd met helpen met de boodschappen en af en toe eens een dagje uit. Toen zij slechter ging zien (macula degeneratie) werden de bezoeken aan haar frequenter en de hulp intenser. In de jaren die volgde ging haar gezondheid achteruit. Naast praktische zaken werd ik ook geconfronteerd met het medisch aspect in de zorg. De huisarts, de waarnemende huisartsen, de thuiszorg, de oogarts, de internist, de dermatoloog , de geriater en last but not least, de apotheker. Wie had de regie over het medisch dossier? Ik wist wat mijn moeder wel en niet wilde en door de jaren heen raakte ik een beetje medisch onderlegt, maar wist de ene arts wel wat de ander deed? Hieraan begon ik steeds meer te twijfelen. Dit werd diverse keren bevestigd door een steigerende apotheker die vertelde dat het ene medicijn niet met het andere voorgeschreven mocht worden. Het hebben van een elektronisch medisch dossier zou in dit geval zeker geholpen hebben. Ten einde raad heb ik de geriater gevraagd om op medisch gebied de regie in handen te nemen. Helaas kwam die hulp te laat. Mantelzorg is een mooi iets, een mogelijkheid iets terug te doen voor alles wat je in het verleden hebt gekregen. De zorg in het woord mantelzorg moet de zorg zijn die je geeft en niet de zorgen die je hebt. Het gaat om de geborgenheid en het delen van belangrijke momenten. Hierin kunnen zorginstellingen in de ouderenzorg een belangrijke rol spelen.

Veranderende tijden

Sinds mijn periode als mantelzorger is er veel veranderd in de zorg. De invoering van het elektronisch medisch dossier is in ieder geval een stap in de goede richting. De invoering van de marktwerking in de zorg zal, zeker op termijn, in het voordeel van de cliënt uitpakken. Zorginstellingen die moeten strijden om de gunst van de potentiële cliënt en zullen meer moeten leveren dan alleen een leefruimte, maaltijd voorziening, dagbesteding en interne zorg. Zij zullen verder moeten kijken dan alleen het moment dat de cliënt het verzorgingshuis of verpleeghuis binnen stapt. De werving zal in een veel eerder stadium moeten plaatsvinden. En hier komt de mantelzorger in beeld. Deze persoon is immers bekend met de zorgbehoefte van cliënt en heeft grote invloed op de keuze van de zorginstelling.

Ik ken een zorginstelling die er naar streeft het gehele proces van ouderenzorg vanaf de thuiszorg tot aan het verpleeghuis in eigen beheer te nemen. De zorginstelling beschikt over diverse verzorgingshuizen en een tweetal verpleeghuizen en is bezig met het opzetten van een eigen thuiszorgorganisatie. Het voordeel hiervan is, is dat het zorgproces al in een vroeg stadium door één zorgaanbieder ter hand wordt genomen. Hierdoor kan een zorgdossier over een langere periode worden opgebouwd wat duidelijk in het voordeel van de cliënt is. Een zorgconsulent is het vaste aanspreekpunt voor alle betrokken partijen. In de praktijk is dit ook een groot voordeel voor de mantelzorger, die er niet zoals in mijn situatie er helemaal allen voor staat.

Er zijn zorginstellingen die specialistische zorg aanbieden en zich daardoor onderscheiden van de reguliere zorginstellingen. De meeste zorginstellingen bieden echter een gelijkwaardige zorg. Met het oog op de toekomst, waarin de cliënt veel kritischer zal zijn in het maken van de keuze voor een zorginstelling, zullen deze zich duidelijk moeten onderscheiden in niet alleen de geboden zorg maar ook de overige facilitaire voorzieningen en accommodatie. De toegevoegde waarde van een verzorgingshuis in de directe omgeving zal een steeds kleinere rol gaan spelen.

Mantelzorgers, een belangrijke doelgroep

Bij het maken van een keuze voor een zorginstelling heeft de mantelzorger veel invloed. Deze behoort tot de tweede generatie en is mondiger en kritischer. Zorginstellingen zullen zich duidelijk moeten kunnen profileren teneinde de mantelzorger te kunnen overtuigen van hun toegevoegde waarde.

De vraag is, hoe bereik je deze doelgroep? Iedere zorginstelling heeft een website waar zij zich presenteren. Dit medium is echter statisch en niets meer dan een elektronische folder. Voor het voeren van de grootschalige marketing campagne zoals in de Verenigde Staten zijn de zorginstellingen in Nederland te kleinschalig. Een zeer effectieve en goedkope manier om de doelgroep te bereiken is de mond tot mondreclame. Zou ik toentertijd van iemand vernomen hebben dat er een zorginstelling bestond waarbij de complete regie van de zorg van de thuissituatie tot aan het verpleeghuis toe, zou ik een serieuze keuze hiervoor hebben overwogen.

Mond tot mondreclame is de meest krachtige reclame die wij kennen. Het breidt zich uit als een olievlek en kan daardoor personen binnen de doelgroep bereiken die op een andere manier niet, of nauwelijks te bereiken zijn. De kracht van mond tot mondreclame wordt in deze tijd door de social media aangezwengeld tot een dusdanig niveau, dat zelfs grote commerciële organisaties hier gebruik van maken. Hoe kun je mond tot mondreclame initiëren? Het antwoord hierop is netwerken.

Netwerken is niets meer dan het structureren van mond tot mondreclame. Voor netwerken hoeft men geen externe krachten in te huren, deze zijn namelijk al in dienst. Medewerkers van zorginstellingen zijn de ambassadeurs van de organisatie. Met wat training en begeleiding worden zij niet alleen bewust van de noodzaak van netwerken, maar kunnen zij ook op een professionele manier namens de organisatie naar buiten treden. Anders dan bij verkopen zal het resultaat op korte termijn moeilijk meetbaar zijn. Echter op langere termijn kan het resultaat het voortbestaan van de zorginstelling waarborgen.

Terence Havelaar